Sohbet | Hayata İsyan
Cinsiyet
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Topkapı
Sarayı Müzesinde Env. No: 34/649 Porselen çaydanlıktaki "Eser-i
İstanbul" damgası
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/649 Eser-i İstanbul Porselen Çaydanlık
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[b]T.S.M.
Env. No: 34/643 Eser-i İstanbul Porselen Kupalar
[/b]Türklerde çini sanatı yüzyıllarca yaşatılmıştır. Türkler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Anadolu'ya
gelmeden önce yapmış oldukları eserlerinde çini süslemeyi dekoratif
unsur olarak kullanarak görkemli eserler vücuda getirmişlerdir. Bunu
daha çok cami[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] türbe ve
kervansaray gibi mimari eserlerin hac kapılarında mihraplarında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] pencere
pervazlarında yüzyıllarca kullanarak abidevi Türk sanatını ortaya
koymuşlardır. 16. ve 17. yüzyıllarda çinide zirveye varıldığını
görmekteyiz. Bu dönemde yapılmış olan günlük kullanım eşyaları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tabaklar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vazolar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kâseler günümüzde
antikacılarca aranan nadide parçalardır. Hatta günümüzde dahi aynı
kalitede yapılamayan İznik çini eserlerinin zamanla kalitesinin düştüğü[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 18. yüzyılda ise
tamamen gerilemeye başladığı görülür. Bu tarihlerden itibaren yeni bir
takım arayışlarla porselen imalatı gündeme gelmiştir. 18. yüzyıldan
itibaren Avrupa'da porselen sanatının ileri teknolojisiyle zirveye
yerleştiği[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kaliteli
örneklerle kendini gösterdiği bir gerçektir. Avrupa porselen sanatındaki
bu gelişim ve kaliteyle birlikte İstanbul'da yapılan bazı küçük
imalathanelerde porselen üretimine geçilmiştir. Bu üretimden verilen
örneklerin en az Avrupa porselenleri ayarında ve kalitesinde olduğu
elimizde var olan örneklerden anlaşılır. Bu yıllarda İstanbul'da
yapılmakta olan üretimin kaliteli ve Türk işi olduğunu göstermek
iddiasıyla porselenlerin alt kısımlarında "eser-i İstanbul" damgası
kullanılmıştır. Topkapı Sarayı'nda bulunan porselenlerin saraya gelişi
1924 yılında saray müze olunca Asar-ı Atika Müzesi olan Müze-i
Hümayun'dan Topkapı Sarayı'na taşınmasıyla olmuştur.
18. yüzyıl başlarından itibaren İstanbul'un Galata[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Beykoz[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Eyüp ve Balat
gibi semtlerinde küçük atölyelerde porselen imalatı yapıldığı bilinir.
Bu imalatın sınırlı sayıda olduğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kalitesinin de
yüksek olmadığı bu porselenlerin örneklerinden anlaşılır.
Bu imalattan tespit edilen bir tanesi arkasında "Alimzade Ömer Efendi"
damgası bulunan porselen üretimidir.
Bütün bu küçük imalathaneleri bir araya getirip daha kaliteli porselen
üretebilmek için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Sultan Abdülmecid
(1839-61) zamanında Beykoz'da İncirli Köyü civarında Tophane Nazırı
Fodosizade Ahmet Fethi Paşa tarafından 1845'lerde adı geçen porselen
fabrikası kurulmuştur. Bu fabrika büyük boyutlu olmayıp atölye
tarzındadır.
Ciddi manada ilk porselen fabrikası
bu atölye olup burada üretilen porselenin hammaddesi olan kaolin
Avrupa'dan getirilirdi. Zaman içerisinde ithal edilen bu madenin pahalı
olması nedeniyle İstanbul civarında araştırma yapıldığı bilinir. Hatta
Felemenk Tarihinde de Ceneviz ve Felemenk tüccarların gizlice Eyüp
civarında kalyonlarına çamur ve kil yükleyip porselen imalatında
kullanılmak üzere götürdükleri yazılıdır. Zaman içerisinde de Haliç
kıyılarındaki çamur ve kilin seramik ve porselen yapımında kullanıldığı
bilinir.
Beykoz İncirli Köyü'nde kurulan bu
porselen atölyesinde üretilen porselenlerde "eser-i İstanbul" damgası
yer alır. Bu damgayla birlikte İstanbul porselenleri ilk olarak yerli
imalatın kaliteli örneklerini vermiştir.
Parçalarına göre eser-i İstanbul porselenleri 2 gruba ayrılır:
1- Mühür basılmış olanlar. Bunlara soğuk damga denir.
2- Boya ile yazılı olanlar. Bir kısmı altın yaldızla[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir kısmı ise
mavi veya kırmızı boya talik hatla yazılıdır.
Beykoz porselen fabrikasında yukarıda da belirttiğimiz gibi Avrupa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Viyana ve
Saksonya porselenleri örnek alınarak yapılmıştır. Bu fabrikanın
yapımından önce Avrupa'ya verilen siparişlerde doğu zevkine uygun
örnekler verilmekle birlikte batı tarzında yapılan örnekler
çoğunluktaydı.
Porselenin yanında fayans örneklerinin de verildiği elimizdeki
eserlerden anlaşılır. Avrupa ayarında olan bu yerli porselenleri
üzerinde damgası olmadığı takdirde Avrupa üretimi porselenden ayırt
etmek imkânsızdır.
Fabrikanın küçük olmasıyla birlikte fırın ve ¤¤¤gâhlarında o nispette
küçük boyutluydu. Küçük olan bu ¤¤¤gâhların Avrupa porselenlerinin
tersine[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] küçük
ölçekle eserler üretilirdi.
30 yıl kadar çalışarak çok sayıda şaheser örnekler vermiş olan Beykoz
porselen fabrikası o devirde Türklerin porselen sanatında ne kadar
başarılı olduğunu göstermesi açısından önem taşır. Burada çalışan
ustalar hakkında fazla bilgiye sahip değiliz.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/657 Eser-i İstanbul Porselen Testi ve Kapaklı Sahan
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[b]T.S.M:
Env. No: 34/645 Eser-i İstanbul Şekerlik
[/b]
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/654 Eser-i İstanbul Porselen Sürahi
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: Eser-i İstanbul Porselen Sürahiler
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/1838 Zemini Lacivert olan fayans kulplu testi.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/648 Eser-i İstanbul Porselen Şekerlik
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[b]T.S.M.
Env. No: 655 Kapaklı Sahanlar. Kapak tepelikleri incir şeklindedir.
[/b]Eserlerin bir kısmı düz beyaz renkte saç örgüsü
şeklinde yapılmış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir kısmı ise çok
renkli ve yaldızlı süslemelidir. Şekerlikler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kupalar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] testiler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sürahiler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vazolar gibi
örneklerine sahip olduğumuz Beykoz porselenlerinin kapak tutamakları
Avrupa'daki örneklerinde olduğu gibi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çeşitli meyve
(çilek[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] incir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] erik) sebze
(domates[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] biber)
veya çiçek (gül[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] papatya)
şeklindedir.
Bu imalathanede üretilen porselenlerin günlük kullanım ürünü değil de
kaliteli ve göz alıcı dekoratif malzeme olduğu görülür. Pahalı olan bu
üretimin lüks malzeme olmasıyla az sayıda yapıldığı dikkati çeker.
Pahalı üretim ve devletin içinde bulunduğu ekonomik buhran[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bakımsızlık ve
sipariş borçları ödenemediğinden bu imalathane 25-30 sene sonra
kapanmıştır. 1845 yılında Fethi Paşa tarafından kurulan Beykoz Porselen
Fabrikası bu konuda deneyimli ustaları bir araya toplamış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] özel olarak
önemli ve iyi bir çalışmayla Türk zevkine uygun[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] taklitten uzak
adeta yeni özellikleri olan eserler meydana getirmektir.
Topkapı
Sarayı Müzesinde Env. No: 34/649 Porselen çaydanlıktaki "Eser-i
İstanbul" damgası
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/649 Eser-i İstanbul Porselen Çaydanlık
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[b]T.S.M.
Env. No: 34/643 Eser-i İstanbul Porselen Kupalar
[/b]Türklerde çini sanatı yüzyıllarca yaşatılmıştır. Türkler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Anadolu'ya
gelmeden önce yapmış oldukları eserlerinde çini süslemeyi dekoratif
unsur olarak kullanarak görkemli eserler vücuda getirmişlerdir. Bunu
daha çok cami[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] türbe ve
kervansaray gibi mimari eserlerin hac kapılarında mihraplarında[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] pencere
pervazlarında yüzyıllarca kullanarak abidevi Türk sanatını ortaya
koymuşlardır. 16. ve 17. yüzyıllarda çinide zirveye varıldığını
görmekteyiz. Bu dönemde yapılmış olan günlük kullanım eşyaları[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] tabaklar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vazolar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kâseler günümüzde
antikacılarca aranan nadide parçalardır. Hatta günümüzde dahi aynı
kalitede yapılamayan İznik çini eserlerinin zamanla kalitesinin düştüğü[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] 18. yüzyılda ise
tamamen gerilemeye başladığı görülür. Bu tarihlerden itibaren yeni bir
takım arayışlarla porselen imalatı gündeme gelmiştir. 18. yüzyıldan
itibaren Avrupa'da porselen sanatının ileri teknolojisiyle zirveye
yerleştiği[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kaliteli
örneklerle kendini gösterdiği bir gerçektir. Avrupa porselen sanatındaki
bu gelişim ve kaliteyle birlikte İstanbul'da yapılan bazı küçük
imalathanelerde porselen üretimine geçilmiştir. Bu üretimden verilen
örneklerin en az Avrupa porselenleri ayarında ve kalitesinde olduğu
elimizde var olan örneklerden anlaşılır. Bu yıllarda İstanbul'da
yapılmakta olan üretimin kaliteli ve Türk işi olduğunu göstermek
iddiasıyla porselenlerin alt kısımlarında "eser-i İstanbul" damgası
kullanılmıştır. Topkapı Sarayı'nda bulunan porselenlerin saraya gelişi
1924 yılında saray müze olunca Asar-ı Atika Müzesi olan Müze-i
Hümayun'dan Topkapı Sarayı'na taşınmasıyla olmuştur.
18. yüzyıl başlarından itibaren İstanbul'un Galata[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Beykoz[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Eyüp ve Balat
gibi semtlerinde küçük atölyelerde porselen imalatı yapıldığı bilinir.
Bu imalatın sınırlı sayıda olduğu[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kalitesinin de
yüksek olmadığı bu porselenlerin örneklerinden anlaşılır.
Bu imalattan tespit edilen bir tanesi arkasında "Alimzade Ömer Efendi"
damgası bulunan porselen üretimidir.
Bütün bu küçük imalathaneleri bir araya getirip daha kaliteli porselen
üretebilmek için[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Sultan Abdülmecid
(1839-61) zamanında Beykoz'da İncirli Köyü civarında Tophane Nazırı
Fodosizade Ahmet Fethi Paşa tarafından 1845'lerde adı geçen porselen
fabrikası kurulmuştur. Bu fabrika büyük boyutlu olmayıp atölye
tarzındadır.
Ciddi manada ilk porselen fabrikası
bu atölye olup burada üretilen porselenin hammaddesi olan kaolin
Avrupa'dan getirilirdi. Zaman içerisinde ithal edilen bu madenin pahalı
olması nedeniyle İstanbul civarında araştırma yapıldığı bilinir. Hatta
Felemenk Tarihinde de Ceneviz ve Felemenk tüccarların gizlice Eyüp
civarında kalyonlarına çamur ve kil yükleyip porselen imalatında
kullanılmak üzere götürdükleri yazılıdır. Zaman içerisinde de Haliç
kıyılarındaki çamur ve kilin seramik ve porselen yapımında kullanıldığı
bilinir.
Beykoz İncirli Köyü'nde kurulan bu
porselen atölyesinde üretilen porselenlerde "eser-i İstanbul" damgası
yer alır. Bu damgayla birlikte İstanbul porselenleri ilk olarak yerli
imalatın kaliteli örneklerini vermiştir.
Parçalarına göre eser-i İstanbul porselenleri 2 gruba ayrılır:
1- Mühür basılmış olanlar. Bunlara soğuk damga denir.
2- Boya ile yazılı olanlar. Bir kısmı altın yaldızla[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir kısmı ise
mavi veya kırmızı boya talik hatla yazılıdır.
Beykoz porselen fabrikasında yukarıda da belirttiğimiz gibi Avrupa[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] Viyana ve
Saksonya porselenleri örnek alınarak yapılmıştır. Bu fabrikanın
yapımından önce Avrupa'ya verilen siparişlerde doğu zevkine uygun
örnekler verilmekle birlikte batı tarzında yapılan örnekler
çoğunluktaydı.
Porselenin yanında fayans örneklerinin de verildiği elimizdeki
eserlerden anlaşılır. Avrupa ayarında olan bu yerli porselenleri
üzerinde damgası olmadığı takdirde Avrupa üretimi porselenden ayırt
etmek imkânsızdır.
Fabrikanın küçük olmasıyla birlikte fırın ve ¤¤¤gâhlarında o nispette
küçük boyutluydu. Küçük olan bu ¤¤¤gâhların Avrupa porselenlerinin
tersine[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] küçük
ölçekle eserler üretilirdi.
30 yıl kadar çalışarak çok sayıda şaheser örnekler vermiş olan Beykoz
porselen fabrikası o devirde Türklerin porselen sanatında ne kadar
başarılı olduğunu göstermesi açısından önem taşır. Burada çalışan
ustalar hakkında fazla bilgiye sahip değiliz.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/657 Eser-i İstanbul Porselen Testi ve Kapaklı Sahan
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[b]T.S.M:
Env. No: 34/645 Eser-i İstanbul Şekerlik
[/b]
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/654 Eser-i İstanbul Porselen Sürahi
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: Eser-i İstanbul Porselen Sürahiler
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/1838 Zemini Lacivert olan fayans kulplu testi.
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
T.S.M.
Env. No: 34/648 Eser-i İstanbul Porselen Şekerlik
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
[b]T.S.M.
Env. No: 655 Kapaklı Sahanlar. Kapak tepelikleri incir şeklindedir.
[/b]Eserlerin bir kısmı düz beyaz renkte saç örgüsü
şeklinde yapılmış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bir kısmı ise çok
renkli ve yaldızlı süslemelidir. Şekerlikler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] kupalar[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] testiler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] sürahiler[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] vazolar gibi
örneklerine sahip olduğumuz Beykoz porselenlerinin kapak tutamakları
Avrupa'daki örneklerinde olduğu gibi[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] çeşitli meyve
(çilek[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] incir[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] erik) sebze
(domates[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] biber)
veya çiçek (gül[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] papatya)
şeklindedir.
Bu imalathanede üretilen porselenlerin günlük kullanım ürünü değil de
kaliteli ve göz alıcı dekoratif malzeme olduğu görülür. Pahalı olan bu
üretimin lüks malzeme olmasıyla az sayıda yapıldığı dikkati çeker.
Pahalı üretim ve devletin içinde bulunduğu ekonomik buhran[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] bakımsızlık ve
sipariş borçları ödenemediğinden bu imalathane 25-30 sene sonra
kapanmıştır. 1845 yılında Fethi Paşa tarafından kurulan Beykoz Porselen
Fabrikası bu konuda deneyimli ustaları bir araya toplamış[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] özel olarak
önemli ve iyi bir çalışmayla Türk zevkine uygun[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.] taklitten uzak
adeta yeni özellikleri olan eserler meydana getirmektir.
